กล้ามเนื้อตาอ่อนแรง ปัญหาชั้นตาที่อาจหลบซ่อนอยู่โดยที่หลายๆ คนไม่รู้ตัวเพราะคิดว่าเป็นอาการหนังตาตกหรือผิวเปลือกตาหย่อนคล้อยที่อาจเกิดขึ้นได้เมื่ออายุเพิ่มขึ้นและผิวเริ่มเสื่อมสภาพ ในความเป็นจริงภาวะกล้ามเนื้อตาอ่อนแรงที่ทำให้มีอาการตาปรือ ตาดูคล้ายคนง่วงนอนตลอดเวลา ลืมตาไม่ขึ้นจนส่งผลให้ต้องออกแรงเบิ่งตาอยู่เสมอ มักเป็นสัญญาเตือนถึงภาวะความผิดปกติของกล้ามเนื้อที่ทำหน้าที่ยกเปลือกตา ซึ่งปัญหาเหล่านี้อาจเป็นมาตั้งแต่กำเนิดหรือในบางรายอาจเกิดตอนอายุมากขึ้นหรือหลังจากได้รับปัจจัยเสี่ยงอื่นๆ ที่บริเวณเปลือกตา หากใครที่กำลังสงสัยว่าตนเองอาจมีภาวะกล้ามเนื้อตาอ่อนแรงหรือไม่? สาเหตุ และอาการกล้ามเนื้อตาอ่อนแรงเป็นแบบไหน? วิธีแก้กล้ามเนื้อตาอ่อนแรง ต้องทำอย่างไร? บทความนี้จากบีพราวด์ คลินิก (Beproud Clinic) ชวนคุณมาไขทุกข้อสงสัยเกี่ยวกับปัญหากล้ามเนื้อตาอ่อนแรงกัน

กล้ามเนื้อตาอ่อนแรง คืออะไร

ภาวะกล้ามเนื้อตาอ่อนแรง (Ptosis) คือ ภาวะที่เปลือกตาหรือหนังตาหย่อนลงมามากกว่าปกติเนื่องจากกล้ามเนื้อยกเปลือกตาที่มีชื่อเรียกว่า “กล้ามเนื้อลีเวเตอร์” (Levator palpebrae superioris muscle) ทำงานได้ไม่เต็มที่และออกแรงยกเปลือกตาได้น้อยลง ส่งผลให้คนไข้มีปัญหาเกี่ยวกับการลืมตา ลืมตาได้ยาก ลืมตาได้ไม่สุด เปลือกตาบนหย่อนลงมาปิดดวงตาดำมากเกินไปและทำให้มองเห็นดวงตาดำได้ไม่เต็มวง หากมีภาวะกล้ามเนื้อตาอ่อนแรงข้างเดียวจะส่งผลให้ดวงตาทั้งสองข้างดูไม่เท่ากันได้อย่างชัดเจน โดยจะสังเกตได้ว่าดวงตาฝั่งหนึ่งมีขนาดเล็ก ตาดูปรือเมื่อเทียบกับอีกฝั่ง และหากมีภาวะกล้ามเนื้อตาอ่อนแรงทั้งสองข้างจะส่งผลให้ดวงตาหรี่เล็ก ตาปรือดูคล้ายคนที่ง่วงนอนและเซื่องซึมตลอดเวลาจนส่งผลกระทบต่อบุคลิกภาพ ในกรณีที่มีภาวะกล้ามเนื้อตาหย่อนลงมาปิดตาดำเยอะมากก็อาจส่งผลต่อการมองเห็น ทำให้มองเห็นภาพไม่ชัดและอาจเกิดภาวะตาขี้เกียจหรือสายตาเอียงได้ในอนาคต ผู้ที่มีภาวะความผิดปกติของกล้ามเนื้อเปลือกตาจึงควรเข้ารับการแก้ไขกล้ามเนื้อตาอ่อนแรงด้วยวิธีการที่เหมาะสมอย่างทันท่วงทีเพื่อป้องกันไม่ให้ปัญหาลุกลามจนส่งผลกระทบทำให้คุณภาพชีวิตลดลง

อาการของภาวะกล้ามเนื้อตาอ่อนแรง 

สำหรับใครที่ยังไม่แน่ใจว่าตัวเองมีภาวะกล้ามเนื้อตาอ่อนแรงอยู่หรือไม่ ต้องมีอาการอย่างไรจึงจะเข้าข่ายและควรเข้ารับการแก้ไขกล้ามเนื้อตาอ่อนแรง? สามารถสังเกตอาการเบื้องต้นได้ด้วยตนเอง ดังนี้

• ลืมตาได้ไม่เต็มที่ ลืมตาไม่สุด ตาปรือ เนื่องจากกล้ามเนื้อยกเปลือกตาทำงานไม่เต็มที่ คนไข้จึงรู้สึกลืมตาไม่ขึ้น ลืมตายาก ลืมตาได้ไม่สุด ทำให้ตาดูง่วง ดูปรืออยู่ตลอดเวลาซึ่งสามารถเกิดขึ้นได้กับดวงตาทั้ง 2 ข้าง หรือในบางรายที่มีปัญหากล้ามเนื้อตาอ่อนแรงข้างเดียวจะทำให้มองเห็นตาดำทั้งสองข้างได้ไม่เท่ากัน ขนาดตาทั้งสองข้างดูไม่เท่ากัน ส่งผลต่อรูปลักษณ์ภายนอกและความงาม
• ติดนิสัยเลิกหน้าผาก เลิกคิ้วสูง และขยี้ตาเป็นประจำ เป็นพฤติกรรมที่มักเกิดขึ้นเมื่อมีภาวะกล้ามเนื้อตาอ่อนแรง เนื่องจากคนไข้จะต้องออกแรงยกเปลือกตามากขึ้น ทำให้ติดนิสัยชอบเลิกหน้าผากและเลิกคิ้วสูงตลอดเวลา หรือในกรณีที่เปลือกตาตกมาบดบังตาดำมากกว่าปกติจนทำให้มองภาพไม่ชัด ตาไม่โฟกัส ก็มักจะใช้นิ้วมือขยี้ตาเพื่อช่วยปรับโฟกัสการมองเห็นอยู่บ่อยๆ
• เบ้าตาดูลึกกว่าปกติ ผู้ที่มีภาวะกล้ามเนื้อตาอ่อนแรงโดยเฉพาะในผู้ที่มีไขมันเบ้าตาน้อยเป็นทุนเดิมอยู่แล้ว หรือในกลุ่มผู้สูงอายุที่ไขมันเริ่มฝ่อตัวลง มักมีลักษณะเบ้าตาลึก มีร่องลึกอยู่เหนือเปลือกตาที่ชัดกว่าปกติ ทำให้ตาลึก ตาโหล ตาดูโทรมไม่สดใสและทำให้ใบหน้าดูแก่กว่าวัย
• เริ่มประสบปัญหาเกี่ยวกับการมองเห็น สำหรับคนไข้บางรายที่มีภาวะกล้ามเนื้อตาอ่อนแรงมานานและมีปัญหาหนังตาตกมาปิดตาตำเยอะมากอาจส่งผลทำให้มองภาพได้ไม่ชัดเจน เห็นเป็นภาพซ้อน ภาพเบลอ ตาไม่โฟกัส และอาจส่งผลทำให้ความสามารถในการมองเห็นลดลงได้ในระยะยาว

ทั้งนี้ หากไม่แน่ใจว่าลักษณะอาการที่กำลังเป็นอยู่เข้าข่ายภาวะกล้ามเนื้อตาอ่อนแรงหรือไม่ ระดับความรุนแรงของอาการมากน้อยแค่ไหน และควรแก้ไขกล้ามเนื้อตาอ่อนแรงด้วยวิธีใด แนะนำว่าควรเข้าปรึกษากับแพทย์หรือจักษุแพทย์โดยตรงเพื่อให้แพทย์ช่วยประเมินสภาพปัญหาและวางแผนขั้นตอนการรักษาได้อย่างเหมาะสมและทันท่วงที

สาเหตุของปัญหากล้ามเนื้อตาอ่อนแรง

ภาวะกล้ามเนื้อตาอ่อนแรงที่เกิดจากกล้ามเนื้อลีเวเตอร์ซึ่งทำหน้าที่ออกแรงยกเปลือกตาทำงานไม่เต็มประสิทธิภาพ ทำให้เกิดภาวะหนังตาตก เปลือกตาหย่อนมาปิดตาดำมากผิดปกติทั้งแบบที่เป็นข้างเดียวหรือทั้งสองข้าง อาจเกิดขึ้นได้จากสาเหตุเหล่านี้

• กล้ามเนื้อตาอ่อนแรงตั้งแต่กำเนิด เป็นภาวะที่กล้ามเนื้อลีเวเตอร์มีความผิดปกติและทำงานบกพร่องมาตั้งแต่กำเนิด หรืออาจเกิดขึ้นจากความผิดปกติของระบบประสาทและสมอง ส่งผลทำให้เด็กมีภาวะหนังตาตกมาปิดตาดำมากกว่าปกติ ทำให้ลืมตาได้ไม่สุด ลืมตาได้ไม่เต็มที่ ตาดูปรือ และมีปัญหาเกี่ยวกับการมองเห็น โดยจะสังเกตได้ว่าเด็กมักเอียงคอ แหงนคอเพื่อมองอยู่บ่อยๆ หากปล่อยทิ้งไว้นานอาจส่งผลต่อการมองเห็นในอนาคต ทำให้มีปัญหาตาเอียง ตาเหล่ หรือภาวะตาขี้เกียจ (Lazy eye)
• กล้ามเนื้อตาอ่อนแรงเมื่ออายุมากขึ้น อายุที่เพิ่มขึ้นทำให้กล้ามเนื้อต่างๆ ที่อยู่บริเวณรอบดวงตาและกล้ามเนื้อยกเปลือกตาลีเวเตอร์เริ่มเสื่อมสภาพ กล้ามเนื้อตายืดและทำงานได้ไม่เต็มที่ ส่งผลทำให้ออกแรงยกเปลือกตาได้น้อยลง ผู้สูงอายุส่วนใหญ่จึงมักมีปัญหาลืมตาได้ไม่สุด ลืมตายาก ทำให้ทัศนวิสัยในการมองเห็นลดลง และต้องออกแรงเบิ่งตามากกว่าปกติ
• กล้ามเนื้อตาอ่อนแรงจากพฤติกรรมที่ไม่เหมาะสม ทำให้กล้ามเนื้อตาได้รับบาดเจ็บหรือกล้ามเนื้อตายืดและเสื่อมสภาพก่อนวัยอันควร เช่น ผู้ที่ใช้สายตาหนักเป็นเวลานาน คนที่ชอบเบิ่งตา ขยี้ตาหรือถูตาแรงๆ เป็นประจำ ผู้ที่ต้องใส่คอนแทคเลนส์บ่อยๆ พฤติกรรมเหล่านี้อาจเพิ่มความเสี่ยงทำให้เกิดภาวะกล้ามเนื้อตาอ่อนแรงได้
• กล้ามเนื้อตาอ่อนแรงหลังจากการผ่าตัดหรือหลังจากประสบอุบัติเหตุบริเวณดวงตา เนื่องจากบริเวณรอบดวงตามีความละเอียดอ่อนมากเป็นพิเศษ หากได้รับการผ่าตัดรักษาด้วยเทคนิคที่ไม่เหมาะสม แพทย์ผู้ทำการรักษาขาดความรู้และประสบการณ์ก็อาจทำให้กล้ามเนื้อตาได้รับความเสียหายหรือเกิดการบาดเจ็บ ฉีกขาดในระหว่างขั้นตอนการรักษาได้ นอกไปจากนี้หากกล้ามเนื้อตาได้รับการกระทบกระเทือนอย่างรุนแรงหลังการประสบอุบัติเหตุก็อาจส่งผลต่อประสิทธิภาพการทำงาน ทำให้ลืมตาได้ยาก ลืมตาได้ไม่สุดและเกิดเป็นภาวะกล้ามเนื้อตาอ่อนแรงได้ในท้ายที่สุด
• กล้ามเนื้อตาอ่อนแรงที่เกิดจากความผิดปกติของระบบภูมิคุ้มกัน หรือโรค MG (Myasthenis Gravis) เป็นภาวะกล้ามเนื้อตาอ่อนแรงที่เกิดขึ้นจากการทำงานบกพร่องของสารสื่อประสาทที่บริเวณรอยต่อระหว่างเส้นประสาทและกล้ามเนื้อทำให้เกิดปัญหากล้ามเนื้อตาอ่อนแรง หนังตาตก เปลือกตาหย่อนลงมาปิดตาดำมากกว่าปกติและทำให้ลืมตาได้ไม่เต็มที่ ลืมตาไม่ขึ้น สำหรับในกลุ่มผู้ป่วยโรค MG มักมีอาการอื่นๆ ร่วมด้วย เช่น กล้ามเนื้อบริเวณใบหน้าอ่อนแรงทำให้หน้าเบี้ยว หน้าชาครึ่งซีก หลับตาไม่สนิท มุมปากตก เมื่อดื่มน้ำหรือรับประทานอาหารแล้วไหลออกจากมุมปาก ฯลฯ ซึ่งไม่สามารถรักษาให้ดีขึ้นได้ด้วยการแก้กล้ามเนื้อตาอ่อนแรงหรือการทำตาสองชั้น แต่จะต้องเข้ารับการตรวจวินิจฉัยกับแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเฉพาะด้านและวางแผนการรักษาด้วยการใช้ตัวยาสเตอรอยด์ ยาฆ่าเชื้อไวรัส ยากดภูมิคุ้มกันหรือการผ่าตัดต่อมไทมัส

ทำตาสองชั้นโดยไม่ผ่าตัดแก้กล้ามเนื้อตาอ่อนแรงได้ไหม?

คำตอบคือ “ทำได้” แต่ทั้งนี้แพทย์หรือศัลยแพทย์ผู้มีความชำนาญโดยส่วนใหญ่มักไม่แนะนำให้ผู้ที่มีภาวะกล้ามเนื้อตาอ่อนแรงทำตาสองชั้นแค่เพียงอย่างเดียวโดยไม่ผ่าตัดเพื่อปรับเพิ่มความแข็งแรงให้กับกล้ามเนื้อตา เนื่องจากการทำตาสองชั้นและการแก้ไขภาวะกล้ามเนื้อตาอ่อนแรงเป็นการแก้ไขปัญหาคนละส่วนกัน โดยการทำตาสองชั้นจะเป็นเพียงการปรับโครงสร้างผิวเปลือกตาชั้นบนร่วมกับการกำหนดชั้นตาขึ้นมาใหม่ ในขณะที่การผ่าตัดแก้กล้ามเนื้อตาอ่อนแรง แพทย์จะต้องผ่าตัดลึกลงไปจนถึงชั้นกล้ามเนื้อเพื่อเสริมความแข็งแรงให้กับกล้ามเนื้อลีเวเตอร์โดยตรง ดังนั้นในกรณีที่คนไข้มีภาวะกล้ามเนื้อตาอ่อนแรงและต้องการทำตาสองชั้น จึงมีความจำเป็นต้องผ่าตัดแก้ไขกล้ามเนื้อตาอ่อนแรงร่วมด้วยเสมอ เพื่อช่วยให้ได้เส้นชั้นตาที่เรียวสวยคมชัด ขนาดชั้นตาได้ระดับที่พอเหมาะ ดูไม่หนาหรือมีขนาดใหญ่เกินไป ตาทั้งสองข้างมีขนาดกลมโตดูเท่าๆ กัน และช่วยป้องกันปัญหาหนังตาตก เปลือกตาหย่อน ตาปรือ ลืมตาได้ยากที่อาจเกิดขึ้นซ้ำได้ในอนาคต  

วิธีรักษากล้ามเนื้อตาอ่อนแรง

การแก้กล้ามเนื้อตาอ่อนแรงมีอยู่หลายรูปแบบขึ้นอยู่กับสาเหตุและระดับความรุนแรงของปัญหา โดยแพทย์จะเป็นผู้วินิจฉัยหาสาเหตุและเลือกวิธีรักษาที่เหมาะสมสำหรับคนไข้แต่ละบุคคล

• การแก้กล้ามเนื้อตาอ่อนแรงด้วยการฝึกบริหารกล้ามเนื้อ การปรับโฟกัสดวงตา เป็นวิธีรักษากล้ามเนื้อตาอ่อนแรงในระยะที่ไม่รุนแรงมากนัก แพทย์จะแนะนำท่าบริหารดวงตาที่สามารถทำได้ด้วยตัวเอง เช่น ท่ากลอกตาขึ้นบน-ลงล่าง กลอกตาซ้าย-ขวา การฝึกมองตามนิ้ว ฯลฯ โดยจะต้องฝึกบริหารกล้ามเนื้อตาบ่อยๆ อย่างต่อเนื่องประมาณ 3 สัปดาห์
• แก้กล้ามเนื้อตาอ่อนแรงด้วยการผ่าตัดเพิ่มความแข็งแรงให้กล้ามเนื้อลีเวเตอร์ ในกลุ่มที่มีภาวะกล้ามเนื้อตาอ่อนแรงในระดับปานกลาง-รุนแรงจนทำให้ดวงตาทั้งสองมีขนาดไม่เท่ากันอย่างชัดเจนและส่งผลกระทบต่อการมองเห็น แพทย์จะใช้วิธีการผ่าตัดโดยจะทำการผ่าตัดลึกลงไปถึงชั้นกล้ามเนื้อยกเปลือกตาและทำการปรับโครงสร้างใหม่ทั้งหมดเพื่อเสริมให้กล้ามเนื้อตาออกแรงยกเปลือกตาได้อย่างเต็มที่ ทำให้คนไข้ลืมตาได้ง่ายโดยไม่ต้องออกแรงเบิ่ง ดวงตาทั้งสองข้างดูกลมโต สดใส หมดปัญหาตาปรือ ตาหรี่เล็ก ลืมตายาก ลืมตาได้ไม่สุด

ทำตาสองชั้น แก้กล้ามเนื้อตาอ่อนแรง ที่ไหนดี?

เพราะดวงตาเป็นอวัยวะที่มีความซับซ้อนและละเอียดอ่อน การตัดสินใจทำตาสองชั้นหรือแก้ไขกล้ามเนื้อตาอ่อนแรงจึงต้องใช้ความใส่ใจมากเป็นพิเศษ ควรเข้ารับการรักษากับศัลยแพทย์หรือจักษุแพทย์เฉพาะทางที่มีความรู้ ความเชี่ยวชาญเกี่ยวกับโครงสร้างกายวิภาคของดวงตาอย่างละเอียดและมีเทคนิคในการรักษาที่โดดเด่น ช่วยแก้ไขปัญหาได้อย่างมีประสิทธิภาพและคำนึงถึงความปลอดภัยของคนไข้มาเป็นอันดับหนึ่ง ทำตาสองชั้น แก้กล้ามเนื้อตาอ่อนแรงที่ไหนดี? ต้องที่บีพราวด์ คลินิก (Beproud Clinic) ด้วยทีมแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ ทั้งแพทย์เฉพาะทางด้านศัลยกรรมตกแต่งใบหน้าและจักษุแพทย์เฉพาะทางด้านศัลยกรรมตกแต่งและเสริมสร้างรอบดวงตาที่พร้อมดูแลตลอดทุกขั้นตอนการรักษา ตั้งแต่การออกแบบประเมินชั้นตาอย่างละเอียด ช่วยให้คนไข้มองเห็นผลลัพธ์ชั้นตาได้โดยที่ยังไม่ต้องผ่าตัด มีการวางแผนรักษาภาวะกล้ามเนื้อตาอ่อนแรงในระยะต่างๆ ด้วยวิธีที่เหมาะสมโดยคำนึงถึงประสิทธิภาพสูงสุดหลังการรักษาและยึดหลักความปลอดภัยของคนไข้เป็นสิ่งสำคัญ สร้างผลลัพธ์ที่สวยงามเป็นธรรมชาติ ให้ดวงตากลับมากลมโต สดใส ที่บีพราวด์ คลินิก เราดูแล ห่วงใย ใส่ใจดุจคนในครอบครัว